Review – Mafia III

Netjes in pak lopen wij door de keuken van het restaurant. In het kantoortje verzamelen we en bespreken we het plan. We pakken onze tommyguns en lopen via de achterdeur naar buiten. Daar staat onze Duesenberg geparkeerd.

Een Model J, met 7 Liter motor die 265 paarden levert. In z’n 3 haalt hij bijna de 200. Ik zet mijn hoed af, knik naar de auto, en neem plaats achter het stuur. We vertrekken, op weg naar de belangrijkste plechtigheid van mijn leven: Onze Capo Famiglia zal vanavond officieel leider worden van alle families uit de stad.

Maar het worden van de Capo di tutti Capi gaat niet zonder slag of stoot, en wij zijn aanwezig om te zorgen dat de avond onverstoord verloopt. Ik draai de parkeerplaats op en zie dat “onverstoord” vanavond niet gaat lukken. Voor ons is een grootschalig vuurgevecht bezig, en onze Baas zit in dekking achter een kapot geschoten auto.

Wij twijfelen geen moment en terwijl mijn familie uit de ramen hangen en het vuur openen geef ik gas bij en rij om de groep heen. Binnen een minuut is het over, en terwijl de Baas naar binnen wordt begeleid, knik ik goedkeurend naar mijn Deusenberg die er, net zoals ik, zonder kogelgaten vanaf is gekomen.

30 jaar later

De eerste Mafia game staat nog steeds in de kast met zo’n grote kartonnen verpakking. Een heerlijk spel was dat, waar je als lid van een Maffia familie steeds verder kwam in de rangen, terwijl je wijk voor wijk de stad overnam. Winkeliers moesten overtuigd worden dat ze bescherming van je nodig hadden, en het verhaal wist je op het puntje van je stoel te houden.

Mafia II wist dit in een mooier jasje te stoppen, onder andere door ingame cutscenes, en je nog meer het gevoel te geven dat je een echt lid was van een Italiaanse Maffia familie. 2K Czech richtte zich voor het eerste deel op de maffia van de Jaren 30, Mafia II speelde zich af rond 1940-1950, en volgens die logica speelt Mafia 3 zich dus af na de Vietnam oorlog. Helaas hadden ze in die tijd geen straten vol mooie Deusenbergs en andere chique maffia auto’s, en moet ik mij in dit deel voortbewegen in klassieke Muscle Cars en Redneck Trucks.

De dames zijn in deze jaren wel schaarser gekleed, met jurkjes die nu nét boven de knie komen, maar jammer genoeg hebben de mannen van hun driedelige pak alleen de hoed nog op. Gelukkig heeft de muziek zijn charme behouden, want deze tijd begint al lekker jazzy te worden en dat is echt heerlijk om mee rond te rijden. 30 jaar na het eerste deel is er dus veel veranderd, en leveren we helaas wat van de klassieke auto’s en kleding in die de maffiosi zo bekend maakten.

Traumatiserend

Wat voor mij wel veel erger is, is dat de hoofdpersoon niet eens Italiaans is! Je speelt in Mafia 3 namelijk Lincoln Clay, een jonge gast die net terug uit Vietnam is gekomen en daar nog erg mee worstelt; Allerlei mensen vermoord, gruwelijke dingen meegemaakt, en dan zonder enige PTSS begeleiding meteen weer meedoen aan de maatschappij.

Dat verklaart trouwens wel waarom Lincoln tijdens het spelen zo zijn psycho momentjes heeft. In gesprekken komt hij nog redelijk normaal over, hij gaat tamelijk rustig vuurgevechten aan en weer redelijk subtiel agenten knock out te slaan.

Maar zodra hij gaat rondsluipen in een gebied van een andere familie, dan gaat er een knopje om en weet hij zijn jachtmes op talloze manieren te laten verdwijnen in de hoofden van de nietsvermoedende tegenstanders. Serieus, het is echt een beetje bizar wat voor dingen hij doet.

Duidelijk heeft Lincoln dus last van een flinke rits trauma’s, want als een paar dagen later dat zijn soort van vader wordt vermoord, zweert hij wraak op de Maffiabaas die daarvoor verantwoordelijk is. Ondanks dat diezelfde maffiabaas vooraf hem nog een plek aanbood in de Familie, die Lincoln afwees vanwege dat hij niet zijn eigen “familie” in de steek wou laten. En ondanks dat diezelfde maffiabaas aanbood het zonder geweld op te lossen. Normaal als een maffiabaas je een “offer you can’t refuse” doet, dan neem je die aan. Anders roep je het natuurlijk wel over jezelf af…

Een zwarte bladzijde…

Maar dat is niet Lincoln’s grootste probleem; Ondanks dat Lincoln direct bij terugkeer twee banen aangeboden krijgt, warm wordt onthaald door zijn familie en een auto heeft waar de meeste mensen tegenwoordig nog van dromen, heeft hij het zwaar. Lincoln heeft namelijk een donkere huidskleur. En hoewel dat de dagen van onbetaald katoenplukken al even voorbij waren, werd er in die jaren nog rijkelijk gediscrimineerd.

Nog voor het spel begint staat er een verklaring in beeld, waarin benadrukt wordt dat het spel niet racistisch bedoeld is. Die boodschap riep bij mij twijfels op of de studio niet te “politiek correct” is geweest in het nabootsen van de sfeer van die jaren.

En helaas doet Mafia III enorm zijn best om dit stuk uit de Amerikaanse geschiedenis zo subtiel mogelijk neer te zetten. Woorden die in die jaren veel werden gebruikt, zoals “Nigger” en “Boy”, worden subtiel ontweken. Er hangen nog wel bordjes op de winkels met “No Colored Allowed”, maar je kan zonder problemen in een gestolen sportauto door een rijke wijk rijden.

Begrijp me niet verkeerd, ik vind discriminatie op basis van huidskleur compleet nutteloos, maar het nabootsen van de geschiedenis is wat een spel zijn diepgang geeft. De eerste Mafia games schroomden ook niet om flink uit te halen naar Italianen, In Assassin’s Creed worden bevolkingsgroepen uitgeroeid en Duitsers blijven het doelwit in veel historische schietspellen.

Juist het feit dat Lincoln maar amper gediscrimineerd wordt haalt alle begrip weg voor de situatie waar hij in zit. Talloze auto’s worden door jou ontvreemd, hardwerkende winkeliers worden beroofd en in het openbaar ga jij zonder aanleiding mannen in pak te lijf. En om dat te toppen, verstoor je  een meeting vol Klu Klux Klan leden door ze allemaal af te schieten. Geen wonder dat mensen bang zijn voor je.

In deze vorm is Lincoln gewoon een psychopaat, en dat doet af aan de sfeer van de game. Juist de confrontatie met pijnlijke onderwerpen uit het verleden maakt iets tastbaar, en daar mee bespreekbaar. Eigenlijk laten ze een van de belangrijkste tijden in de Amerikaanse geschiedenis buiten beschouwing.

Old vs. New

Een milde draai geven aan de geschiedenis is op zich geen ramp, als daarmee je verhaal beter wordt, maar dat is precies waar Mafia III wal noch schip raakt.

De goede aspecten van Mafia I en II zijn compleet op de schop gegooid in deel III. In de voorgaande delen klom je langzaam naar de top door langzaam je territorium uit te breiden. Je Familie stond centraal, en elke stap die jij zette zorgde er voor dat jouw familie kon groeien.

Mafia III draait vooral om jou. Je neemt nog wel langzaam de stad over maar eigenlijk zijn de rollen precies omgedraaid. De maffiabaas die de stad runt heeft de wijken verdeeld tussen zijn onderbazen. Hij voert de regie over de familie en vangt een deel van de winst. Zodra jij een wijk afpakt van hem doneer je deze ook aan een van jouw onderbazen, maar het boeit je verder niet wat ze er mee doen.

Hoe je de stad verdeeld heeft compleet geen invloed op de gameplay, en de belangrijkste upgrades speel je alleen vrij als je iedereen een gelijke portie geeft. Je manschappen kan je niet beter bewapenen of met je meenemen op pad, en je kan er niet voor zorgen dat jouw familie groter wordt. Joh, het is eigenlijk niet eens jouw familie.

Je bent een soort freelance bendeleider die een traditionele maffiafamilie aan wil pakken omdat hij op wraak uit is. Het geld wat je verdient gaat op aan het kopen van upgrades voor je auto en leren hoe je beter kan schieten. Een groot landhuis en mooie auto’s zijn niet aan je besteed, investeren in jouw “familiebedrijf” ook niet.

Pornoblaadjes en Afluisterpraktijken

In de tijd dat je niet bezig bent met het verhaal kan je lekker in de stad rondrijden. Persoonlijk vond ik de sfeer behoorlijk goed gelukt. De arme wijken hebben een wat grauwere kleur dan de duurdere wijken en er zit een duidelijk verschil tussen hoe de wijken zijn opgebouwd.

Om het spel volledig uit te kunnen spelen moet je natuurlijk dingen verzamelen. Zoals vanouds mag je weer op zoek naar oude Playboys, dit keer aangevuld met wat andere bladen en platen. De kaart kan je vrijspelen door her en der elektrische componenten te vinden die je dan weer kan plaatsen in telefoonkasten.

Een vrijgespeelde kaart zorgt er weer voor dat je tijdens je missies mensen ook kan ompraten om voor jou te komen werken. Iets wat amper voordeel heeft, maar je wel het gevoel geeft dat je een invloedrijke bendeleider bent.

Maar zodra je even pauze neemt van de missies, de pornoblaadjes en de telefooncentrales, en gewoon lekker rond gaat rijden merk je pas dat er flink aandacht besteed is aan de details. Op straat is het lekker druk, vol kletsende voetgangers en een rijk scala aan auto’s. Een rondje door de rijkere wijken levert ook best wel mooie plaatjes op.

Een goed verhaal is het halve werk

Qua verhaal komt Mafia III maar langzaam op gang en dat maakte het voor mij lastig om snel een goed oordeel kunnen te vellen. Ik leg het even uit: Als je Mafia III gaat spelen, amper dingen gaat verkennen en je vooral richt op het verhaal en het vermoorden van iedereen die in je weg staat, is het serieus een leuk spel om te spelen. De actie loopt lekker, het verhaal is goed en een onstabiele, op wraak beruste veteraan past daar goed in.

Maar zodra je rustig de tijd wilt nemen om een goede Godfather van de stad te worden, zoals in de voorgaande delen, kom je bedrogen uit. Het spel loopt dan gewoon niet lekker en ineens beginnen de talloze bugs je dan te storen. En de optie om echt een Godfather te voelen van een maffia familie zit er niet in.

Het lijkt er op dat het Mafia III in de kern goed is gemaakt, maar heel veel onderdelen nét te weinig tijd hebben gekregen om goed af te ronden. De gedurfde stap om van het populaire maffia tijdperk af te stappen en zich te richten op de latere jaren is er eentje die in mijn ogen niet goed uitpakt, terwijl dat wel mogelijk was geweest.

Wat Mafia III voornamelijk mist is een overtuigende sfeer uit die tijd met een onmisbare focus op het bouwen van een maffia familie. Eigenlijk neemt het spel veel te weinig risico’s en weet dat niet te compenseren met variatie in de gameplay. Tel daar te talloze kleine bugs bij op en het resultaat is een spel wat de potentie wel heeft, maar het niet weet waar te maken.